XYZ — Omdat ik de letters die niet voorkomen in het klassiek Latijnse alfabet, toch heb behandeld, kom ik uiteindelijk niet uit met het aantal dagen en de letters die ik bij elkaar wilde verzamelen. Daarom vandaag de laatste drie in een keer. De X komt natuurlijk veelvuldig voor in inscripties als cijfer 10 en in woorden die bijvoorbeeld beginnen met ex-, maar als beginletter van een bouwwerk of object heb ik niets kunnen vinden. Wel als beginletter van een inscriptie op de Ponte Sisto, maar volgens het deze reis vaak opengeslagen boek ‘The Latin Inscriptions of Rome - A Walking Guide van Tyler Lansford’, zijn tijdens restauratiewerkzaamheden in de jaren negentig de originele letters vervangen voor minder esthetische en kon ik beter naar een plakkaat wandelen boven een winkel op de hoek van de Campo de' Fiori, de dagelijkse versmarkt. Daar begint het eerste woord van de inscriptie niet met een X, maar komen we later in de tekst wel de naam Xystus tegen, waar de X wordt opgevolgd door een prachtexemplaar van de Y, ook zo’n letter die vrijwel niet voorkomt en pas later is toegevoegd aan het alfabet om Griekse leenwoorden te kunnen noteren. De naam Xystus verschijnt op verschillende schrijfwijzen in inscripties, zo vond ik om de hoek van dit plakkaat ook nog een latere Syxtus op het Palazzo della Cancelleria. Aan de overkant van de Tiber vond ik in de portiek van de Santa Maria in Trastevere die volgehangen is met oude Griekse en Latijnse grafschriften uit de catacomben nog een Y in het woord Fyllis. Dan de Z, ook zo’n figuur. Ooit uit het Etruskisch overgenomen, maar in het Latijn toch niet nodig bevonden, uit het alfabet verdwenen en later weer toegevoegd om Griekse leenwoorden te kunnen schrijven. Tegenwoordig hangt Rome vol met de letter Z, overal waar je kijkt zie je wel een piazza, pizzeria of palazzo. Maar ik heb maar een bouwwerk met een Z gevonden, het Palazzo Zuccari, nu een kunsthistorisch instituut. Daar kon ik dan weer geen inscriptie vinden. En helaas zat mijn zigzaggende lettertocht door de stad er gisteren dan toch echt op en moest ik terug op weg naar Nederland.